Κούσκο

(Cusco ή Cuzco). Πόλη (333.400 κάτ. το 2003) του νότιου Περού, πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού (72.105 τ. χλμ., 1.208.689 κάτ.). Βρίσκεται στην περιοχή των Άνδεων, σε υψόμετρο 3.399 μ., σε ένα οροπέδιο που διασχίζεται από τον ποταμό Oυατανάι. Αποτελεί μεγάλο εμπορικό κέντρο γεωργικών (πατάτες, κριθάρι, καλαμπόκι, κακάο, κόκα) και κτηνοτροφικών προϊόντων και συνδέεται με το λιμάνι του Μολέντο. Υπάρχουν αρκετές βιομηχανίες στην περιοχή (βαμβακουργία, βυρσοδεψεία, βιομηχανία τροφίμων), όμως το Κ. είναι κυρίως πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο, με πανεπιστήμιο που χρονολογείται από το 1672 και διαθέτει ένα από τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά συγκροτήματα της Λατινικής Αμερικής. Επίσης διαθέτει αεροδρόμιο και συνδέεται σιδηροδρομικώς με την Αρεκίπα και τη Μολιέντο. Ιστορία. Η πόλη ιδρύθηκε τον 11ο αι. από τον πρώτο Ίνκα, Μάνκο Καπάκ, και η ονομασία της (που σημαίνει αφαλός) οφείλεται στο γεγονός ότι αποτελούσε αφετηρία των τεσσάρων κύριων δρόμων της αυτοκρατορίας των Ίνκας. Ο Ίνκα Πατσακούτι (1438-71) θεωρείται ο μεγάλος μεταρρυθμιστής του Κ., ο οποίος το κατέστησε κοσμοπολίτικο κέντρο, πολιτική, πνευματική και θρησκευτική πρωτεύουσα του βασιλείου των Ίνκας. Στις 15 Νοεμβρίου 1533 οι άντρες του Φρανσίσκο Πισάρο εισέβαλαν στην πόλη, όπου ο Ισπανός κατακτητής έχτισε το ανάκτορό του. Το Κ. διατήρησε μέρος του μεγαλείου του και κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, ωστόσο αργότερα παράκμασε προς όφελος της νέας πρωτεύουσας, Λίμα. Η πιο μεγαλοπρεπής συνοικία ήταν η κεντρική, στην πλατεία της οποίας τελούνταν οι σημαντικότερες γιορτές. Υπήρχε ναός του Ήλιου, κρεμαστοί κήποι, αστεροσκοπεία, το Cori Cancho, στοά μήκους 85 μ., οι τοίχοι της οποίας ήταν στολισμένοι με διακοσμήσεις από καθαρό χρυσάφι και πολύτιμους λίθους: εκεί, επάνω σε χρυσούς θρόνους, ήταν τοποθετημένες οι μούμιες των Ίνκας. Η αρχιτεκτονική του Κ. ανήκει στον πρωτόγονο ρυθμό, έχει επιβλητικό και αυστηρό ύφος, τόσο στα οικοδομήματα όσο και στα υλικά. Αποτελείται από μεγάλους όγκους γρανίτη, τετραγωνισμένους και ενωμένους με επιδεξιότητα, οι οποίοι λειαίνονταν έπειτα από τρίψιμο με άμμο. Στο Κ. ζούσαν περίπου 40.000 κάτ. σε κατοικίες με στενές πόρτες, χωρίς παράθυρα. Όλα τα σημαντικά κτίρια καταστράφηκαν από τους Ισπανούς στο επάνω μέρος τους και χρησιμοποιήθηκαν ως βάσεις για εκκλησίες, ανάκτορα και κατοικίες. Στα Β της πόλης υψώνεται επιβλητικό φρούριο, το οποίο στο παρελθόν προστατευόταν από τριπλό κυκλώπειο τείχος. Τα ερείπια του επιβλητικού φρουρίου του Σαξαχουαμάν στο Κούσκο του Περού, που είχε πύργους και εξέδρες και προστατευόταν από τριπλό κυκλώπειο τείχος.